Paslanmaz Çelik Nedir?

1913 yılında, Ä°ngiliz metalurji uzmanı Harry Brearly, tüfek namlusunu geliÅŸtiren bir proje üzerinde çalışırken yanlışlıkla krom eklemenin düÅŸük karbon çeliÄŸin boyasına dayanıklılık saÄŸladığını keÅŸfeder. Demir, çelik ve kroma ek olarak modern paslanmaz çelik nikel, titanyum, niyobyum, molibden gibi baÅŸka maddelerde içerir. Paslanmaz çelikte nikel, molibden, niyobyum ve krom paslanmaya karşı olan dayanıklılığı arttırır. ÇeliÄŸin çürümeye karşı dayanması ve diÄŸer çelik çeÅŸitlerinden daha az lekelenmesi, minimum %12 krom ilavesi etkisiyle olur.

ÇeliÄŸin içinde bulunan krom, atmosferdeki hava ile birleÅŸerek ince görünmeyen bir krom içerikli oksit yaratır. Buna pasif film denir. Krom atomları ve oksitleri çok benzer. Böylece metalin üzerinde bir kaç atom kalınlığında stabil bir katman yaratarak düzenli bir ÅŸekilde bir araya gelirler. EÄŸer metal çizilir, kesilir ve pasif film zarar görürse daha fazla oksit hızla deÄŸiÅŸecek ve zarar görmüÅŸ yüzeyi oksitlenebilir, bozulmadan koruyarak düzeltir.(Bunun yanı sıra demir çubuk paslanır. Çünkü atomik demir oksitinden daha küçüktür. Böylece oksit sıkı kaplanmıştan çok daha gevÅŸek bir yüzey yaratır ve dökülür.)

Pasif film kendini yenilemek için oksijene ihtiyaç duyar böylece paslanmaz çelik düÅŸük oksijenli ve düÅŸük sirkülasyon bulunan ortamlarda zayıf korozyon dayanıklılığına sahiptir. Deniz suyunda tuzdaki klorlar hucum edecek ve düÅŸük oksijen ortamında düzelebilecek olan pasif filmi daha hızlı yok edecek.

Paslanmaz Çelik Çeşitleri 

Paslanmaz çeliÄŸin üç ana çeÅŸidi vardır. Bunlar ostenitik, ferritik ve martensitlidir. Bu üç çelik tipleri mikroyapıları ve ağır kristal evrelerine göre tanımlanırlar. 

Ostenitik

Ostenitik çeliklerin baÅŸlıca aÅŸaması ostentir.(Dış merkezli kübik kristal) Bunlar %8 nikel, Tip 304 bileÅŸimli demir etrafında yapılana, krom ve nikel(bazen magnezyum ve nitrojen) içeren metal alaşımlardır. 

Ferritik

Ferritik çeliklerin baÅŸlıca aÅŸamaları ferritiktir. (Gövde merkezli kübik kristal) %17 krom alaşımlı tip 430'a dayalı olup, demir ve krom içerirler. Ferritik çelikler ostenitik çeliklerden daha az yumuÅŸaktır ve ısıya maruz kaldığında sertleÅŸmezler. 

Martenzitik

Kristal ÅŸeklinde martensit mikro yapısısının özellikleri 1890 yılında Alman mikroskopist Adolf Martens tarafından incelendi. Martensitik çelikler %0,12 karbon, %12 krom ve demir alaşımını Tip 304 özelliklerinde yapılanan düÅŸük karbon çeliklerdir. 

Ayrıca paslanmaz çeliklerin dubleks, acele sertleÅŸtirilmiÅŸ ve dökme paslanmaz çelik gibi baÅŸka dereceleri vardır. Paslanmaz çeliÄŸin üretiminde bir çok bitirme ve sertlik derecesi yönetimi vardır ve bir çok renk görüntüleri ile boyananabilir.