Vanalar; bir akışkan maddenin basıncını,sıcaklığını baÄŸlı hareket ettirmek, durdurmak, karıştırmak veya ayarlamak için özel dizayn edilmiÅŸ mekanik iÅŸlevi olan kontrol aracıdır. Vanalar dizayn edilirken katı,sıvı,gaz veya akışkan uygulamalara göre yapılır.
Dizayn edilirken fonksiyonları gereÄŸi vanalar ÅŸekil,boyut,basınç standartlarına uygun olacak ÅŸekilde üretilir. Günümüzde vanalar çok geniÅŸ yelpazede üretilmektedir.En basit su musluklarından,mikroiÅŸlemciye sahip kontrol vanalarına kadar geniÅŸ kullanım alanlarına sahiptir.En çok kullanılan vana çeÅŸitleri,sürgülü,küresel,çek,kelebek,basınç kontrol ve glob vanalardır.Ä°çeriÄŸinde kullanılan malzemeler ağırlıklı olarak çelik,demir,pirinç,bronz,plastik vb alaşımlara sahip malzemelerdir.
Vanalar; borulama armatürleri içinde ağırlıklı bir yer tutarlar. Günümüzde kullandığımız vana çeÅŸitlerine baÄŸlı olarak;basit açma kapama musluklarından,karmaşık servo motor sistemlere kadar uzanan,hatta akışkanların kontrolünü saÄŸlayan geliÅŸmiÅŸ vana çeÅŸitleri kullanılır.
Uzay uygulamalarında kullanılan çok küçük ölçme vanalarının yanısıra çapı metrelere ulaÅŸan ağırlığı tonlarla ifade edilen deÄŸiÅŸik kullanımları vardır. DeÄŸiÅŸik kullanım alanları içinde akışkan sıvılar, gazlar, buharlar, radyoaktif malzeme olabileceÄŸi gibi, katı partiküller içeren sıvılar ve gazlar da olabilir. Vanalar; vakum bölgesine baÄŸlı olarak 7000bar basınca dayanıklı olabildiÄŸi gibi,-2000 derece soÄŸumuÅŸ metal özelliklere kadar dayanabilir. Ömürlerini inceleyecek olursak bir kere açma kapama yapılan vanalar olduÄŸu gibi,bakım onarım gerektirmeyen binlerce kez açılıp kapanan vanalarda vardır.
Vanaların gövdeleri kütük malzemelerin dökülüp ve dövüldükten sonra iÅŸlenmesiyle birlikte iki veya daha fazla malzemeye kaynak edilerek elde edilir.Oturma yüzeyleri gövdeyle aynı olabileceÄŸi gibi,gövdeye sonradan takılan farklı parçalarda olabilir. Dolayısıyla hem aynı hemde farklı malzemeler üretimde kullanılabilir.Vanaların boru donanımına baÄŸlantısı flanÅŸlı, diÅŸli veya kaynaklı olabilir.
Kamalı vanalar; genellikle su uygulamalarında kullanılır ancak proses akışkanlarının kontrolünde de kullanılabilir.
Paralel vanalar; genellikle yüksek basınçtaki buhar uygulamalarında kullanılırlar.
Plug vanalar;etrafı kirletme durumu yüksek olduÄŸu için çok tercih edilmez.En az kullanıma sahip vana çeÅŸitleri plug vanalardır.
Küresel vanalar ; doÄŸalgaz hatları,ısıtma-soÄŸutma hatları,kimya sektörü,gıda tesisleri,kağıt fabrikaları,gemi inÅŸaatlarında kullanılır.
Ağırlıklı olarak en çok üretilen vanalar küresel vanalardır.Dolayısıyla küresel vanaların seçimi hassas ÅŸekilde yapılmalıdır.
Vanaların kullanım alanları günlük yaÅŸantımızda belli bir yere aktarımı yapılacak maddeler için vazgeçilmez araçlardır.