FlanÅŸlar; genellikle boru hatlarında kullanılan ve conta yardımıyla sızdırmazlığı saÄŸlayan baÄŸlantı elemanlarıdır. Paslanmaz flanÅŸlar yüksek basınçlı ortamlarda kullanılır. Genellikle boru hatlarında kullanılmasının yanı sıra makine ve tesisat elemanlarında da kullanımı yaygındır.
Paslanmaz flanÅŸların sınıflandırılması, hatta baÄŸlantı türüne ve normlarına göre yapılmaktadır. Bu normlar basınç özelliklerine göre bazı ülkelerin uyguladığı normlar olarak bilinir. Ülkemizde en yaygın uygulanan normlar ise Pn ve Libre normlarıdır. Pn normu, Avrupa normu flanÅŸlarda uygulanan basınç standardı; Libre normu ise Amerika normu flanÅŸlarda uygulanan basınç standardı olarak tanımlanabilir.
Paslanmaz flanÅŸlar kullanım amaçlarına göre çok farklı boyutlarda ve türde üretilebilirler. Paslanmaz flanÅŸların üretimine etki eden faktörlerin en başında birlikte kullanılacağı elemanlar, korozyona karşı dayanıma olan ihtiyaç, basınç ve sıcaklık gelir. FlanÅŸlar farklı boyutlarda imal edilirken üründe etkileyeceÄŸi farklı elemanlar vardır. Bunların başında ise iç çap, dış çap, et kalınlığı ve cıvata sayısı gelir. Bundan dolayı flanÅŸların ihtiyaca uygun üretilmesi maliyetler açısından önem arz etmektedir. GereÄŸinden büyük boyutlarda üretilen flanÅŸ hem üretim maliyeti açısından hem de daha sonra iÅŸletme maliyeti açısından sakıncalı olacaktır.
Paslanmaz flanÅŸlar genellikle boru hatlarında iki boruyu birbirine baÄŸlamak ve sızdırmazlığı saÄŸlamak amacıyla kullanılsa da iki farklı tesisat elemanını birbirine baÄŸlamak veya makinelerde iki parça arasındaki dönme hareketini senkronize etmek amacıyla da kullanılabilir. Bunun için flanÅŸlar sadece dairesel kesitli deÄŸil elips veya dikdörtgen gibi farklı ÅŸekillerde de üretilebilir. Boru hatlarında kullanılan flanÅŸlar farklı çaptaki boruları birbirine baÄŸlamak için de kullanılabilir.
Paslanmaz flanÅŸları 5 ana baÅŸlık altında inceleyebiliriz; düz flanÅŸ, kaynak boyunlu flanÅŸ, diÅŸli flanÅŸ, serbest flanÅŸ ve kör flanÅŸ.
Hem önden hem arkadan hatta bulunan borulara kaynak yapılarak baÄŸlantının saÄŸlandığı flanÅŸlardır. Karşılıklı baÄŸlanan flanÅŸlar üzerlerinde ki cıvata delikleri kullanılarak birbirleriyle baÄŸlanırlar. Ä°ki flanÅŸ arasına conta yerleÅŸtirilerek sızdırmazlık saÄŸlanır.
Kaynak boyunlu flanÅŸlarla düz flanÅŸlar arasında ki fark hatta olan baÄŸlantı türünden dolayı ortaya çıkar. Kaynak boyunlu flanÅŸlar, hatta bulunan borulara alın alına kaynak yapılarak birleÅŸtirilirler. Sızdırmazlık ise düz flanÅŸlarla aynı ÅŸekilde saÄŸlanır.
DiÅŸli flanÅŸlar basıncın az olduÄŸu durumlarda kullanılırlar. Hattın sonuna kaynatılan nipellerle birlikte uygulanır. Bunun dışındaki kısımlarda baÄŸlantı düz flanÅŸlarla aynıdır.
Bu flanÅŸlar, boru hatlarının makinelere baÄŸlandığı kısımlarda kullanılır. Hat üzerinde hareket edebildikleri için serbest flanÅŸlar olarak nitelendirilir. Serbest flanÅŸlar hatta geçirildikten sonra boru sonuna yaka kaynatılarak flanşın borudan çıkması önlenir. Serbest flanÅŸlarda conta bulunmaz. Conta basma yüzeyleri ise yakalarda bulunan yüzeyler sayesinde saÄŸlanır.