Küresel vana, hattan geçen akışı delikli ve döner küre yoluyla kontrol eden vana çeşididir. Vana kolunun 90 derecelik hareketi ile kontrol edilebilen vanalardır. Küresel vanada bulunan delikli flanş kısım akışla aynı yönlü olduğunda akışa izin verecek şekilde açık konumdadır. Kolun 90 derece döndürülmesiyle vana kapalı konuma getirilerek akış durdurulabilir ya da yön tayin edilebilir.
Gövde tipi tek, iki ya da üç parçalı olacak şekilde üretilebilen küresel vanalar flanşlı, dişli ya da kaynak bağlantılı olarak üretilmektedir. Gerektiği durumlarda dişli dirsek ile borulara bağlatısı yapılabilir. Dişli dirseklerin dayanıklı olması tamamlayıcılık açısından önemlidir. Küresel vanalarda küreyi yataklayan contalar genellikle teflon malzemeden üretilir.
Küresel vanalar, genellikle tam açık ya da tam kapalı konumda kullanılmaları tavsiye edilir. Yarım açık pozisyonlarda; teflon şişme yapar ve kapama esnasında bu parça zarar görebilir. Bu nedenle ayar vanası olarak kullanılması uygun değildir. Bunların yanında küresel vanalar çok açılıp kapanan ve devreye hızlı girip, devreden hızlı çıkması beklenen yerlerde sıklıkla kullanılır.
Küresel vanalar; basınç kayıplarının az olması, kolay açılıp kapanması, hafif olması, az yer kaplaması, uzun ömürlü olması ve sızdırmazlığının iyi olması gibi nedenlerle tercih edilme özelliğine sahiptirler. Paslanmaz vana özelliğine sahip olan küresel vana Sızdırmazlıkları küre ve mil için ayrı olmak üzere iki kademeden oluşur. Kullanılacakları alanlara göre farklı özelliklerde ki sızdırmazlık elemanları ile donatılır.
Küresel vanalar yapıldıkları hammaddeye, kullanılan sızdırmazlık elemanlarına, üretildikleri standartlara bağlı olarak çok çeşitli alanlarda kullanılabilirler. Bunun için üretilen vanaların bulundukları grubun kullanım alanları dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte küresel vanalar; gıda tesisleri, kimya endüstrisi, doğalgaz hatları, ısıtma-soğutma hatları, kâğıt endüstrisi gibi pek çok önem arz eden alanda kullanılır. Özellikle petrokimya sektöründe oldukça yaygın olarak tercih edilmektedir. Paslanmaz vana özelliğine sahip olması, dayanıklılığın önemli olduğu petrokimya, gıda sektörü, ısıtma-soğutma vb. alanlarda paslanmaz küresel vana kullanımını öncelikli kılmaktadır.
Küresel vanalar; dişli küresel vana, flanşlı küresel vana, kelebek kollu küresel vana, mini küresel vana ve doğalgaz küresel vana olmak üzere 5 başlık altında incelenebilir.
Flanşlı küresel vanalarda paslanmaz flanş ölçüleri farklılık gösterebilir. Flanş yer alan vanalarda dayanıklılığı sağlayan en önemli özellik paslanmaz flanş olarak üretilmesidir. Paslanmaz flanşlar kullanım yerlerine göre farklı çeşitlerde ve farklı flanş ölçülerinde üretilmektedir. Normlu flanşlar ve paslanmaz kör flanşlar farklı ölçülerde üretilmekte ve paslanmaz küresel vanalarda kullanılmaktadır.