Küresel vana, hattan geçen akışı delikli ve döner küre yoluyla kontrol eden vana çeÅŸididir. Vana kolunun 90 derecelik hareketi ile kontrol edilebilen vanalardır. Küresel vanada bulunan delikli flanÅŸ kısım akışla aynı yönlü olduÄŸunda akışa izin verecek ÅŸekilde açık konumdadır. Kolun 90 derece döndürülmesiyle vana kapalı konuma getirilerek akış durdurulabilir ya da yön tayin edilebilir.
Gövde tipi tek, iki ya da üç parçalı olacak ÅŸekilde üretilebilen küresel vanalar flanÅŸlı, diÅŸli ya da kaynak baÄŸlantılı olarak üretilmektedir. GerektiÄŸi durumlarda dişli dirsek ile borulara baÄŸlatısı yapılabilir. DiÅŸli dirseklerin dayanıklı olması tamamlayıcılık açısından önemlidir. Küresel vanalarda küreyi yataklayan contalar genellikle teflon malzemeden üretilir.
Küresel vanalar, genellikle tam açık ya da tam kapalı konumda kullanılmaları tavsiye edilir. Yarım açık pozisyonlarda; teflon ÅŸiÅŸme yapar ve kapama esnasında bu parça zarar görebilir. Bu nedenle ayar vanası olarak kullanılması uygun deÄŸildir. Bunların yanında küresel vanalar çok açılıp kapanan ve devreye hızlı girip, devreden hızlı çıkması beklenen yerlerde sıklıkla kullanılır.
Küresel vanalar; basınç kayıplarının az olması, kolay açılıp kapanması, hafif olması, az yer kaplaması, uzun ömürlü olması ve sızdırmazlığının iyi olması gibi nedenlerle tercih edilme özelliÄŸine sahiptirler. Paslanmaz vana özelliÄŸine sahip olan küresel vana Sızdırmazlıkları küre ve mil için ayrı olmak üzere iki kademeden oluÅŸur. Kullanılacakları alanlara göre farklı özelliklerde ki sızdırmazlık elemanları ile donatılır.
Küresel vanalar yapıldıkları hammaddeye, kullanılan sızdırmazlık elemanlarına, üretildikleri standartlara baÄŸlı olarak çok çeÅŸitli alanlarda kullanılabilirler. Bunun için üretilen vanaların bulundukları grubun kullanım alanları dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte küresel vanalar; gıda tesisleri, kimya endüstrisi, doÄŸalgaz hatları, ısıtma-soÄŸutma hatları, kâğıt endüstrisi gibi pek çok önem arz eden alanda kullanılır. Özellikle petrokimya sektöründe oldukça yaygın olarak tercih edilmektedir. Paslanmaz vana özelliÄŸine sahip olması, dayanıklılığın önemli olduÄŸu petrokimya, gıda sektörü, ısıtma-soÄŸutma vb. alanlarda paslanmaz küresel vana kullanımını öncelikli kılmaktadır.
Küresel vanalar; diÅŸli küresel vana, flanÅŸlı küresel vana, kelebek kollu küresel vana, mini küresel vana ve doÄŸalgaz küresel vana olmak üzere 5 baÅŸlık altında incelenebilir.
FlanÅŸlı küresel vanalarda paslanmaz flanş ölçüleri farklılık gösterebilir. FlanÅŸ yer alan vanalarda dayanıklılığı saÄŸlayan en önemli özellik paslanmaz flanş olarak üretilmesidir. Paslanmaz flanÅŸlar kullanım yerlerine göre farklı çeÅŸitlerde ve farklı flanÅŸ ölçülerinde üretilmektedir. Normlu flanÅŸlar ve paslanmaz kör flanÅŸlar farklı ölçülerde üretilmekte ve paslanmaz küresel vanalarda kullanılmaktadır.